Likwidacja stanowiska pracy w świetle orzecznictwa SN

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy, umowa o pracę może zostać rozwiązana:

a) na mocy porozumienia stron,

b) przez oświadczenie jednej ze strony z zachowaniem okresu wypowiedzenia, czyli rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem,

c) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia, czyli rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz

d) z upływem czasu, na który była zawarta.

Od lat ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych, polegających na zmniejszeniu zatrudnienia, uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę.

Nie ulega wątpliwości, że pracodawca może skutecznie wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi, gdy likwidowane jest jego stanowisko pracy, przy czym pamiętać należy, że musi być to rzeczywista przyczyna rozwiązania umowy o pracę zawartej z pracownikiem (sam zamiar pracodawcy w tym przedmiocie to za mało!).

Przykładem nieprawdziwej przyczyny jest pozorne zmniejszenie stanu zatrudnienia, gdy na miejsce zwalnianych pracowników zatrudnia się innych (uzasadnienie tezy XI uchwały pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85, OSNCP 1985 nr 11, poz. 164, w sprawie wytycznych dotyczących wykładni art. 45 k.p. i praktyki sądowej stosowania tego przepisu w zakresie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony).

Sąd nie bada, czy była trafna merytorycznie, od strony biznesowej (należy do autonomii zarządczej pracodawcy i nie podlega ocenie sądu). W szczególności zaś zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia, a organ rozpatrujący spory pracownicze nie jest powołany do badania zasadności i celowości zmniejszenia stanu zatrudnienia (np. powołana wyżej uchwała z 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85, teza IX)

Podkreśla się ponadto, iż nie jest wystarczająca sama likwidacja stanowiska, gdyż wymagane jest także zbadanie związku przyczynowego miedzy likwidacją a dokonanym wypowiedzeniem.

W orzecznictwie SN wielokrotnie wskazywano, iż z pozorną likwidacją stanowiska pracy, która nie uzasadnia wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 w związku z art. 45 § 1 k.p.), mamy do czynienia wówczas, gdy jest ono wprawdzie likwidowane, ale w jego miejsce jest tworzone inne stanowisko pracy (o innej nazwie), które w istotnych elementach nie różni się od zlikwidowanego.